Γλάδστον, Γουίλιαμ Έβαρτ

(William Ewart Gladstone, Λίβερπουλ 1809 – Χάρντεν, Ουαλία 1898). Άγγλος πολιτικός. Άρχισε την κοινοβουλευτική σταδιοδρομία του –που κράτησε πάνω από 60 χρόνια– τον Ιανουάριο του 1833 ως βουλευτής του συντηρητικού κόμματος και γρήγορα μπήκε στην κυβέρνηση Πιλ ως δεύτερος λόρδος του θησαυροφυλακίου και αργότερα ως υφυπουργός Αποικιών. Με την πτώση της κυβέρνησης Πιλ ο Γ. επέστρεψε στις αγαπημένες του ιστορικές και φιλολογικές μελέτες, ιδιαίτερα του Ομήρου και του Δάντη και έγραψε το περίφημο έργο του Το κράτος και οι σχέσεις με την Εκκλησία.Το 1841 ξαναγύρισε στην κυβέρνηση Πιλ ως υφυπουργός Εμπορίου και εργάστηκε για την τελωνειακή μεταρρύθμιση. Την ίδια εποχή άρχισε να απομακρύνεται από το συντηρητικό κόμμα και να προσεγγίζει τους φιλελεύθερους. Από την ίδια εποχή χρονολογείται και η πρώτη από τη μακρά σειρά των φιλελληνικών εκδηλώσεων του Γ.: σε λόγο του στη Βουλή των Κοινοτήτων με αφορμή το επεισόδιο Πατσίφικο (1849) κατηγόρησε βίαια την κυβέρνηση Πάλμερστον και υποστήριξε την ελληνική θέση. Το 1853 αντιτάχτηκε στον Κριμαϊκό πόλεμο, γιατί θεωρούσε ανήθικη τη συμμαχία με τη «βάρβαρη Τουρκία», και καταδίκασε την επέμβαση στην Ελλάδα. Το 1858, όταν ο λόρδος Ντέρμπι διαδέχτηκε τον Πάλμερστον στην πρωθυπουργία, ο Γ. στάλθηκε στα Επτάνησα, που ήταν τότε υπό την αγγλική προστασία και όπου έπαιρνε ανησυχητικές, για τους Άγγλους, διαστάσεις η κίνηση για ένωση με την Ελλάδα. Η αποστολή αυτή απέτυχε παρά τις προσπάθειες του Γ. γιατί οι Επτανήσιοι δεν δέχονταν τίποτα λιγότερο από την ένωση ενώ η Αγγλία την απέκρουε κατηγορηματικά όσο στον θρόνο της Ελλάδας ήταν ο Όθωνας. Στις 26 Νοεμβρίου 1862 όμως, ως υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Πάλμερστον, ψήφισε υπέρ της παραχώρησης των Ιονίων Νήσων στην Ελλάδα. Το 1867 διαδέχτηκε τον Ράσελ στην αρχηγία του Φιλελεύθερου Κόμματος. Πρωθυπουργός από το 1868 έως το 1874, επέβαλε μερικές από τις πιο προοδευτικές μεταρρυθμίσεις του αιώνα του, όπως τον χωρισμό κράτους και Εκκλησίας στην Ιρλανδία (1869), τη μεταρρύθμιση της στοιχειώδους εκπαίδευσης, τον αγροτικό νόμο της Ιρλανδίας κ.ά. Στην ίδια εποχή ανάγεται και ο λόγος του για την εκλογική μεταρρύθμιση που θεωρείται ο καλύτερός του. Στο διαβόητο επεισόδιο στο Δήλεσι (1870) ήταν ο μόνος που μίλησε στην αγγλική βουλή υπέρ της Ελλάδας και ζήτησε να μη γίνει καμιά ενέργεια που να βλάπτει τον ελληνικό λαό. Ηττήθηκε στις εκλογές του 1874 και αποσύρθηκε για λίγο από την πολιτική. Αδιάλλακτος εχθρός των Τούρκων, κατήγγειλε τις σφαγές που οργάνωσαν στην Βουλγαρία και έγραψε σχετικό βιβλίο με τον τίτλο Βουλγαρικές φρικαλεότητες.Ήταν επίσης σφοδρός επικριτής της ιμπεριαλιστικής και φιλοτουρκικής πολιτικής του Ντισραέλι. Αλλά το 1879 επανήλθε στην εξουσία με συντριπτική πλειοψηφία. Η δεύτερη πρωθυπουργία του διαταράχτηκε από τον πρώτο πόλεμο των Μπόερς στη Νότια Αφρική, τον φόνο του Γκόρντον στην Αίγυπτο και τις ταραχές της Ιρλανδίας. Εργάστηκε όμως επίμονα για τη σύγκληση του Συνεδρίου του Βερολίνου για τη σύναψη ειρήνης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας και πέτυχε, παραμένοντας άκαμπτος στην αξίωσή του, να δοθούν στην Ελλάδα η Θεσσαλία και περιοχή της Άρτας από την Ήπειρο. «Η μεγαλύτερη χαρά της ζωής μου», είπε αργότερα, «ήταν ότι πέτυχα την ένωση της Θεσσαλίας με την Ελλάδα». Σε εκδήλωση ευγνωμοσύνης το Πανεπιστήμιο Αθηνών έστησε μπροστά στην είσοδό του, με πανελλήνιο έρανο, ανδριάντα του Γ. που υπάρχει ακόμα και σήμερα. Στην τρίτη (1886) και στην τετάρτη (1892) πρωθυπουργία του αγωνίστηκε για τη λύση του προβλήματος της Ιρλανδίας χωρίς όμως να το κατορθώσει. Το 1893 παραιτήθηκε για λόγους υγείας και το 1895 αποσύρθηκε από την πολιτική. Ικανός ρήτορας και εμβριθής ιστορικός, ο Γ. ήταν από τους μεγαλύτερους πολιτικούς που ανέδειξε η Αγγλία από άποψη μόρφωσης, πολιτικής ευστροφίας και αλάνθαστης ευθυκρισίας. Έδειξε σε όλους τους κλάδους με τους οποίους ασχολήθηκε εργατικότητα, βαθιά γνώση των νομικών και διοικητικών ζητημάτων, φροντίδα για το δημόσιο ενδιαφέρον, ειλικρινή αγάπη για την ελευθερία όπου την έβλεπε να κινδυνεύει. Λαμπρός γνώστης των οικονομικών ζητημάτων, πιστός μαθητής του Πιλ και του Κόμπντεν, ήταν από τους πρώτους που αντιλήφθηκε τη σημασία των αποικιακών προβλημάτων. Παρά τη συνεχή πολιτική δράση του, δεν εγκατάλειψε την αγάπη του προς την ιστορία και τη λογοτεχνία. Μετέφρασε από τα λατινικά τις Ωδές του Οράτιου και ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το ομηρικό ζήτημα. Κατά την επίσκεψή του στην Ιθάκη ασχολήθηκε με τη μελέτη της ομηρικής τοπογραφίας και αργότερα έγραψε τον Ομηρικό συγχρονισμό.Τα έργα του και επιλογή των λόγων του έχουν εκδοθεί σε οκτώ τόμους. Ο Άγγλος πολιτικός και θερμός φιλέλληνας Γουίλιαμ Έβαρτ Γλάδστον.